Së fundmi, i pari i bektashinjve, Baba Edmond Brahimaj, ka dhënë një intervistë për gazetën “The Jerusalem Post”, ku ka kërkuar çuarjen përpara të kësaj ideje.
“Shteti shqiptarë gëzon të drejtën e aprovimit të ligjit për këtë çështje. Më pas ne do ti drejtohemi komunitetit ndërkombëtarë duke i kërkuar njohjen. Ne duam të kemi një status diplomatik në botë duke u njohur si “Qendra Botërore e Bektashinjve” Qendrat e komunitetit tonë në të gjithë botën do të jenë pjesë e “Qendrës Botërore”. Ne po zhvillojmë strategji të ndryshme në lidhje me zbatimin e këtij plani. Por fillimisht duhet qeveria e Shqipërisë të miratojë ligjin duke ndryshuar statusin tonë”, ka thënë Baba Mondi.
Në intervistë Baba Mondi ka folur ndër të tjera për jetën e tij, ku ka treguar dhe një nga kujtimet e tij më traumatike nga kohët e persekutimit fetar. Ai ka përmendur kohën kur autoritetet komuniste dogjën shtëpinë e familjes së tij, në të cilën dy nga motrat e tij u dogjën për vdekje.
Me rënien e komunizmit në Shqipëri në vitin 1991, Baba Mondi ka treguar se filloi studimet fetare, duke u bërë fillimisht dervish dhe në vitin 2011 u zgjodh udhëheqësi i tetë shqiptar i urdhrit të tij.
Kur kryeministri shqiptar Edi Rama iu drejtua mbledhjes vjetore të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së në shtator, ai shfrytëzoi rastin për të shpallur synimin e qeverisë së tij për të krijuar një shtet të ri brenda kryeqytetit shqiptar, Tiranës.
Minishteti, territori i të cilit do të përbëhet nga rreth 0,1 kilometra katrorë, është planifikuar të jetë “Vatikani” i rendit shiit sufi bektashi, komuniteti i katërt fetar më i madh në Shqipëri. Shqipëria ka pritur selinë e grupit, Qendrën Botërore Bektashiane, që nga viti 1929, kur komuniteti u zhvendos në Tiranë nga Turqia, ku autoritetet laike turke persekutuan udhëheqjen dhe anëtarët e urdhrit.
Qytetarët e shtetit të ardhshëm do të jenë vetëm anëtarët e klerit të rendit dhe stafit të tij administrativ, si në Vatikan.
“Frymëzimi ynë është të mbështesim transformimin e Qendrës Botërore Bektashiane në Tiranë në një shtet sovran, një qendër e re për moderimin, tolerancën dhe bashkëjetesën paqësore”, theksoi Rama.
Kjo deklaratë ngjalli reagime të stuhishme dhe kritika të gjalla ndaj rivalëve të shumtë të bektashinjve, kryesisht të ardhur nga Turqia dhe përfaqësuesit e saj në Ballkan. Shumica e bektashinjve jetojnë edhe sot në Turqi.
Udhëheqësi shpirtëror dhe fetar i bektashinjve, Baba Mondi, është personi që ka promovuar idenë e krijimit të një “Vatikani” bektashian në Tiranë. Nëse nisma kalon shpejt, ai do të jetë kreu i parë i shtetit të ri.
Në një intervistë ekskluzive Baba Mondi shpjegoi:
“Shteti shqiptar ka të drejtë të miratojë një ligj për këtë çështje. Pastaj, ne mund të shkojmë te komuniteti ndërkombëtar dhe të kërkojmë njohjen e tij. Ne duam të kemi status diplomatik në botë dhe të njihemi si Qendra Botërore e Bektashinjve. Ne duam të përfaqësojmë dhe mbrojmë besimtarët tanë kudo që janë. Qendrat tona komunitare anembanë botës do të jenë pjesë e kësaj Qendre Botërore. Ne jemi duke zhvilluar strategji të ndryshme në lidhje me zbatimin e këtij plani. Por së pari, qeveria e Shqipërisë duhet të miratojë një ligj që ndryshon statusin tonë.”
Baba Mondin e takova në zyrën e tij, që ndodhet brenda selisë së bektashinjve, në një kodër me pamje nga qendra e Tiranës. Qendra Botërore përbëhet nga një sallë e madhe grumbullimi që mund të shërbejë si vend lutjesh, një muze kushtuar historisë së bektashinjve, një bibliotekë dhe arkiva.
Në fund të intervistës, Baba Mondi më çoi në një turne personal me guidë nëpër ambiente dhe prezantoi me krenari qendrën që do të jetë zemra rrahëse e “Vatikanit” të planifikuar bektashiane.
Kudo që shkon, edhe brenda Qendrës Botërore, Baba Mondi ndiqet nga truprojat e tij. Pavarësisht se Urdhri Bektashi beson në paqen dhe dashurinë, ai nuk mund të injorojë rreziqet rreth tij.
Një udhëheqës mysliman që predikon moderimin dhe tolerancën dhe tregon publikisht mbështetjen e tij për Izraelin, siç bën Baba Mondi, e gjen veten nën kërcënim të përhershëm.
Baba Mondi apo Haxhi Dede Edmond Brahimaj, lindi 65 vjet më parë në Shqipërinë komuniste të izoluar dhe antifetare. Në vitin 1967, Shqipëria e shpalli veten shteti i parë ateist në botë.
Pavarësisht nga persekutimi fetar, Baba Mondi u rrit në një familje të devotshme që duhej të ushtronte jetën e saj fetare duke u fshehur.
Nëna e tij nuk mundi të mbetej shtatzënë, por një dajë, një figurë e rëndësishme fetare bektashiane, u dha një bekim prindërve të tij dhe disa kohë më pas lindi ai(baba Mondi), i ndjekur nga vëllezërit e motrat e tjera. Gjatë fëmijërisë së tij, Baba Mondi kishte akses, në fshehtësi, në libra, shkrime dhe mësime bektashiane.
Një nga kujtimet e tij më traumatike nga ato kohë të vështira të persekutimit fetar është kur autoritetet komuniste dogjën shtëpinë e familjes së tij, në të cilën dy nga motrat e tij u dogjën për vdekje.
Vite më vonë, ai u diplomua në Akademinë Ushtarake Shqiptare dhe bëri një karrierë ushtarake në Ushtrinë Popullore Shqiptare.
Me rënien e komunizmit në Shqipëri në vitin 1991, ai u lirua nga ushtria. Filloi studimet fetare, duke u bërë fillimisht dervish dhe në vitin 2011 u zgjodh udhëheqësi i tetë shqiptar i urdhrit të tij.
Pak para se të fillonte intervista, Baba Mondi më befasoi me një pyetje:
“Do të pish kafe apo raki?” Meqë hezitoja të zgjidhja alkoolin në prani të një udhëheqësi fetar mysliman, ai më inkurajoi të provoja arakun vendas, i cili ishte shumë i shijshëm. Unë u dorëzova. Ai kishte gjithashtu disa. Bektashinjtë me të vërtetë përfaqësojnë një tjetër lloj islami, mendjehapur dhe tolerantë.
“Gjëja kryesore dhe e rëndësishme për ne është njeriu, me të gjitha dallimet mes nesh”, theksoi Baba Mondi.
“Urdhri Bektashi u themelua në vitin 1281 nga Haxhi Bektashi, Veli në Turqinë e sotme. Ai themeloi një rrugë të re mistike të Islamit. Teqeja e parë, siç e quajmë objekti i shenjtë i komunitetit tonë, është ndërtuar gjithashtu në vitin 1281. Sot kemi shumë teqe jo vetëm në Shqipëri por edhe në shumë shtete të tjera. Fjala ‘teqe’ në shqip do të thotë vend faljeje. Sot ka teqe në 33 shtete në mbarë botën – në Ballkan, Evropë, Egjipt, Rusi, Indi, Kinë, Japoni dhe SHBA. Besimtarët bektashinj janë në mbarë botën. Bektashinjtë i përkasin pjesës shiite të Islamit. Ata e respektojnë Profetin Muhamed dhe familjen e tij, Kuranin dhe Dymbëdhjetë Imamët [pasardhësit shpirtërorë të Muhamedit sipas traditës kryesore shiite]”, vijon ai.
Intervista për “JP”:
GAZETARI: Pse u shpërngulën bektashinjtë nga Turqia në Shqipëri rreth 100 vjet më parë?
BABA MONDI: Bektashinjtë u persekutuan në Turqi për shumë vite. Fillimisht, arsyeja e persekutimit ishte se kreu i bektashinjve nuk e lejoi Sulltanin të kishte një harem me shumë gra, sepse ne besojmë se një grua krijon familjen. Vala e dytë e persekutimit dhe vrasja e më shumë se një milion bektashinjve në Turqi ishte në kohën e Sulltan Mahmud II [i cili mbretëroi nga 1808 deri në 1839]. Ai i quajti bektashinjtë fanatikë dhe heretikë dhe pretendonte se po shkatërronin fenë islame në Turqi. Persekutori i fundit i bektashinjve në Turqi ishte Kemal Ataturku, i cili mbylli të gjitha teqet dhe institucionet tona.
Udhëheqësi i fundit i bektashinjve në Turqi ishte me origjinë shqiptare dhe kur teqetë tona u mbyllën dhe u shkatërruan, ai solli selinë e komunitetit tonë në Shqipëri. Një memorandum u nënshkrua midis qeverisë shqiptare të asaj kohe nën Mbretin Zog, Egjiptit dhe Turqisë. Të gjithë vendosën që qendra e bektashinjve të ishte këtu në Shqipëri.
Gazetari: Si i mbijetuan bektashinjve kohën e komunizmit në Shqipëri?
BABA MONDI: –Praktikat mistike u persekutuan. Megjithatë, njerëzit mistikë janë ata që e çojnë njerëzimin në rrugën e së vërtetës. Kanë qenë dhe janë të persekutuar sepse flasin për gjëra që duhen thënë.
Në Islam, ekzistojnë katër faza që të çojnë në realitetin përfundimtar: Sheriati, ligji; Tarikati, rruga mistike; marifati, dituria; dhe Hakikati, i cili është e vërteta përfundimtare. Këto faza i lartësojnë njerëzit. Të gjitha këto nivele i sjellin njerëzit më afër Zotit.
Besimi është një gjë personale. Askush nuk e di se çfarë ka zemra brenda saj. Dhe kështu, diktatura në kohën e komunizmit nuk mund të na hiqte bindjet. Zemrat tona i ruajtën me vite. Udhëheqësit tanë gjatë kohës së komunizmit na mësuan se ne duhet ta mbajmë fenë tonë në zemrat tona dhe të mos e humbasim kurrë atë. Duhej të kishim durim derisa të vinin kohë më të mira. Festonim fshehurazi ditët tona të shenjta fetare, duke pretenduar se kishim ditëlindje ose ngjarje të tjera familjare. Ishte e vështirë të mbijetosh ato kohë. Kur mbaroi komunizmi, ne hapëm përsëri teqet tona dhe rindërtuam komunitetet tona.
GAZETARI: -Pas komunizmit, pati luftëra në Ballkan. Që atëherë, ne shohim se nuk është e lehtë të jesh musliman në Evropë. Ju konsideroheni ose i huaj ose radikal. Si e shihni pozitën e Islamit në Evropë sot?
BABA MONDI: -Qeniet njerëzore nuk kanë armiq në këtë botë, por vetë qeniet njerëzore. Injoranca, varfëria shpirtërore dhe egoizmi shkatërrojnë njerëzimin.
Shumë njerëz e keqkuptojnë Islamin. Në ditët e sotme shohim se Islami është më i pranishëm në rrafshin politik dhe jo në atë fetar. Në aspektin fetar, Islami është fe e paqes, dashurisë dhe urtësisë. Ata që përdorin Islamin për të grumbulluar pushtet politik në duart e tyre nuk kanë të bëjnë fare me fenë.
Nuk duhet të ketë asnjë keqkuptim: Nëse një musliman bën një gabim, nuk është gabim i Profetit apo i Kuranit të Shenjtë, ashtu si një gabim i bërë nga një prift nuk është gabim i Krishtit apo i Biblës. Është gabim i atij personi. Nuk duhet t’i përziejmë të gjitha gjërat bashkë. Ekstremistët dhe radikalët nuk janë as myslimanë, as njerëz fetarë.
GAZETARI: -Konflikti mes palestinezëve dhe izraelitëve konsiderohet një luftë fetare. Si mund të kontribuojë feja në zgjidhjen e këtij konflikti?
BABA MONDI: -Duhet të them se feja nuk shkakton luftë. Lufta shkaktohet nga egoizmi dhe egoizmi që keqpërdorin fenë për të krijuar luftëra.
Njerëzit mistikë kanë një shprehje: mos pretendoni se jeni më lart se të tjerët, sepse, në fund të fundit, të gjithë jemi të varrosur në tokë. Nëse njerëzimi e kupton se jeta është e përkohshme, gjëra të këqija nuk do të ndodhin në botë. Njerëzit kanë mësues në shkollë, por nuk pranojnë mësues dhe udhëheqës shpirtëror. Çdo person mund të zgjedhë udhëheqësin e tij shpirtëror nga një fe tjetër, por një person duhet të ketë fenë në jetën e tij. Askush nuk mund ta bëjë veten një person më të mirë pa fe.
Gazetari: Çfarë mendoni për atë që po ndodh në Iran, me regjimin e tij fetar shiit?
BABA MONDI: -Unë nuk dua t’i gjykoj të tjerët për mënyrën se si ata ushtrojnë fenë e tyre. Populli dhe kombi i Iranit kanë zgjedhur atë regjim. Duhet të respektojmë vullnetin e popullit. Ne nuk jemi gjyqtarë. Në fund të fundit, secili është përgjegjës për veprimet dhe vendimet e tij.
GAZETARI: -Megjithatë, kur shihni gjendjen aktuale të botës dhe frikën në rritje të një lufte të tretë botërore, çfarë roli duhet të ketë feja në ndalimin e kësaj?
BABA MONDI: -Udhëheqësit fetarë të botës duhet të bashkohen, jo të përçahen dhe të luten së bashku për paqe. Ata kanë një mision: të luten për paqe, ndaj duhet të bashkohen dhe ta bëjnë atë. Çdo udhëheqës fetar duhet të shërbejë si shembull i veprimit për njerëzimin, promovimit të paqes, avancimit të dashurisë mes njerëzve dhe sjelljes së tyre drejt paqes dhe dashurisë. Ata që qeverisin kombet duhet t’i kenë frikë Perëndisë.
Baba mondi, vizitat dhe çfarë thotë për Izraelin
BABA MONDI: -e vizitoi Izraelin disa herë dhe shpreson ta shohë përsëri së shpejti. Ai priti edhe grupe izraelite në Shqipëri për të njohur bektashinjtë.
Ja çfarë thotë ai:
“Unë e njoh Izraelin dhe e konsideroj veten vëlla të popullit të Izraelit. Unë kam vizituar gjithë Izraelin me miqtë e mi atje. Unë isha i ftuar në një martesë hebreje të një miku. Bektashinjtë janë një komunitet dhe një rrugë mistike e Islamit që i do njerëzit pa marrë parasysh se nga cili vend vijnë, çfarë feje i përkasin, ngjyrën e lëkurës apo politikën e tyre. Ne i konsiderojmë ata si vëllezër dhe motra.
Dy gjëra më lanë shumë përshtypje [kur vizitova Izraelin.] E para ishte mikpritja. Më mirëpritën si vëlla dhe shok. Së dyti, vizitova të gjitha vendet e shenjta. E mora energjinë pozitive nga këto vende dhe besimtarët në to. Nuk po flas për ekstremistët, por për ata që besojnë në Zot dhe jetojnë sipas parimeve të librave të shenjtë.
Kemi një lutje që thotë: Të mallkuar janë ata që veshin uniformën e Zotit për të bërë punën e Djallit. Njerëzimi duhet të kuptojë se qeniet njerëzore nuk mund të gënjejnë dy gjëra: Zotin dhe vetveten. Ju mund të gënjeni njerëzit e tjerë, por nuk mund të gënjeni Zotin dhe veten tuaj. Kurani i Shenjtë thotë se ata që e njohin veten e tyre e kanë njohur Zotin. Në ditët e sotme, shumë nuk e njohin veten.
Disa kombe në botë shpenzojnë shumë para për ushtrinë. Por njerëzit duhet të gjejnë mënyra paqësore, pa ushtri dhe luftëra, për të lejuar që çdo komb të jetë i pavarur. Luftërat dhe vrasjet nuk janë fetare. Ato janë vepra e Djallit. Njerëzit që punojnë sipas mënyrave të Djallit nuk janë njerëz”.
* * *
RELIGIOUS LEADER OF ALBANIA: “ KONSIDER MYSELF OF THE PEOPLE OF ISRAEL”-EXLUSIVE
The mini state, whose territory will consist of around 0.1 square kilometers, is planned to be the “Vatican” of the Shi’ite Bektashi Sufi order.
By ELDAD BECKOCTOBER 13, 2024 02:33
TIRANA – When Albanian Prime Minister Edi Rama addressed the annual gathering of the UN General Assembly in September, he used the opportunity to announce his government’s intention to create a new state within the Albanian capital, Tirana.
The mini state, whose territory will consist of around 0.1 square kilometers, is planned to be the “Vatican” of the Shi’ite Bektashi Sufi order – Albania’s fourth largest religious community. Albania has hosted the group’s headquarters, the Bektashi World Center, since 1929, when the community moved to Tirana from Turkey, where the secular Turkish authorities persecuted the order’s leadership and members.
The citizens of the future state will only be the members of the order’s clergy and its administrative staff, like in the Vatican.
“Our inspiration is to support the transformation of the Bektashi World Center in Tirana into a sovereign state – a new center for moderation, tolerance, and peaceful coexistence,” stressed Rama.
This declaration sparked stormy reactions and vivid criticism of the Bektashis’ many rivals, mainly coming from Turkey and its proxies in the Balkans. Most Bektashis still live today in Turkey.
The spiritual and religious leader of the Bektashis, Baba Mondi, is the person who has been promoting the idea of creating a Bektashi “Vatican” in Tirana. If the initiative goes through soon, he will be the first head of the new state.
In an exclusive interview with The Jerusalem Post, Baba Mondi explained: “The Albanian state has the right to pass a law in this matter. Then, we can go to the international community and ask for its recognition. We want to have diplomatic status in the world and be known as the World Center of the Bektashis. We want to represent and protect our believers wherever they are. Our community centers around the world will be part of this World Center. We are developing different strategies concerning the implementation of this pla
I met Baba Mondi at his office, located within the Bektashi headquarters on a hill overlooking the center of Tirana. The World Center is composed of a vast gathering hall that can serve as a prayer site, a museum dedicated to the history of the Bektashis, a library, and archives. At the end of the interview, Baba Mondi took me on a personal guided tour of the premises and proudly presented the center that will be the beating heart of the planned Bektashi “Vatican.”
Wherever he goes, even within the World Center, Baba Mondi is followed by his bodyguards. Despite the fact that the Bektashi Order believes in peace and love, it can’t ignore the dangers around it. A Muslim leader preaching moderation and tolerance and publicly showing his support of Israel, as Baba Mondi does, finds himself under permanent threat.
Baba Mondi was born Haxhi Dede Edmond Brahimaj 65 years ago in isolated and anti-religious Communist Albania. In 1967, Albania declared itself the world’s first atheist state.
Despite the religious persecution, Baba Mondi grew up in a devout family that had to practice its religious life in hiding. His mother couldn’t get pregnant, but an uncle, an important Bektashi religious figure, gave the Baba’s parents a blessing, and some time afterward Baba was born, followed by other siblings. During his childhood, Baba Mondi had access, in secret, to Bektashi books, writings, and teachings.
One of his most traumatic memories from those difficult times of religious persecution is of the Communist authorities burning down his family’s house, in which two of his sisters were burned to death.
Years later, he graduated from the Albanian Military Academy and made a military career in the Albanian People’s Army. As Communism collapsed in Albania in 1991, he was released from the army. He started religious studies, becoming first a dervish, and in 2011 was elected as the eighth Albanian leader of his order
Just before the interview began, Baba Mondi surprised me with a question: “Will you have coffee or raki?” As I hesitated to choose alcohol in the presence of a Muslim religious leader, he encouraged me to try the local arak, which was very tasty. I gave in. He had some, too. The Bektashis indeed represent another sort of Islam – open-minded and tolerant.
“The main and important thing for us is the human being, with all the differences between us,” emphasized Baba Mondi.
“The Bektashi Order was founded in 1281 by Haji Bektashi Veli in today’s Turkey. He founded a new mystical path of Islam. The first tekke, as we call the sacred building of our community, was built in 1281 as well. Today, we have many tekkes, not only in Albania but also in many other states. The word ‘tekke’ in Albanian means place of prayer. Nowadays, there are tekkes in 33 states all over the world – in the Balkans, Europe, Egypt, Russia, India, China, Japan, and the US. Bektashi believers are all over the world. The Bektashis belong to the Shia part of Islam. They respect the Prophet Muhammad and his family, the Quran, and the Twelve Imams [the spiritual successors of Muhammad according to the main Shia tradition].”
Why did the Bektashis move from Turkey to Albania around 100 years ago?
The Bektashis were persecuted in Turkey for many years. At first, the reason for the persecution was that the leader of the Bektashis did not allow the Sultan to have a harem with many women, because we believe that one wife creates the family. The second wave of persecution and the killing of more than one million Bektashis in Turkey was in the days of Sultan Mahmud II [who reigned from 1808 till 1839]. He called the Bektashis fanatics and heretics and claimed that they were destroying the religion of Islam in Turkey. The last persecutor of Bektashis in Turkey was Kemal Ataturk, who closed all our tekkes and institutions.
The Bektashis’ last leader in Turkey was of Albanian origin, and when our tekkes were closed and destroyed, he brought the headquarters of our community to Albania. A memorandum was signed between the Albanian government of the time under King Zog, Egypt, and Turkey. They all decided that the center of the Bektashis would be here in Albania.
How did the Bektashis survive the Communist times in Albania?
The mystical practices were persecuted. However, mystical people are those who lead humanity on the road of the truth. They were and are persecuted because they speak about things that have to be said.
In Islam, there are four stages that lead to the ultimate reality: the Shariat, the law; the Tariqat, the mystical path; the Ma’rifat, knowledge; and the Haqiqat, which is the ultimate truth. These stages elevate people. All these levels bring people closer to God.
Belief is a personal thing. Nobody knows what the heart has inside it. And so, the dictatorship in Communist times could not take away our beliefs. Our hearts preserved them for years. Our leaders during the Communist times taught us that we must keep our religion in our hearts and never lose it. We had to have patience till better times would come. We secretly celebrated our sacred religious days, pretending we had birthdays or other family events. It was hard to survive those times.
When Communism was over, we opened our tekkes again and rebuilt our communities.
After Communism, there were the wars in the Balkans. Since then, we see that it is not easy to be a Muslim in Europe. You are considered either a foreigner or a radical. How do you see the position of Islam in Europe today?
Human beings don’t have enemies in this world but the human beings themselves. Ignorance, spiritual poorness, and selfishness destroy humanity.
Many people misunderstand Islam. Nowadays, we see that Islam is more present in the political field and not in the religious field. Religiously, Islam is a religion of peace, love, and wisdom. Those who use Islam to accumulate political power in their hands have nothing to do with the religion.
There must be no misunderstanding: If a Muslim makes a mistake, it’s not the mistake of the Prophet or of the Holy Quran, the same way a mistake made by a priest is not the mistake of Christ or of the Bible. It’s the mistake of that person. We shouldn’t mix all things together. The extremists and radicals are neither Muslims nor religious people.
The conflict between Palestinians and Israelis is considered a religious war. How can religion contribute to solving this conflict?
I must say that religion does not cause war. War is caused by selfishness and egoism that misuse religion to create wars.
Mystical people have an expression: don’t pretend that you are higher than others, because, in the end, we are all buried in the earth. If humanity understands that life is temporary, bad things will not happen in the world. People have teachers in school, but they do not accept spiritual teachers and leaders. Each person can choose his spiritual leader from a different religion, but a person must have religion in his life. No one can make himself a better person without religion.
What do you think about what is going on in Iran, with its religious Shia regime?
I don’t want to judge others on how they exercise their religion. The people and the nation of Iran have chosen that regime. We have to respect the will of the people. We are not judges. In the end, everyone is responsible for his actions and decisions.
Still, when you see the current state of the world and the growing fear of a third world war, what role should religion have in stopping this?
The world’s religious leaders should unite, not be divided, and pray together for peace. They have one mission: to pray for peace, so they must unite and do it. Each religious leader should serve as an example of acting for humanity, promoting peace, advancing love between the people, and bringing them toward peace and love. Those who govern nations should fear God.
Visiting Israel
BABA MONDI visited Israel several times and hopes to see it again soon. He also hosted groups of Israelis in Albania to get to know the Bektashis.
“I know Israel, and I consider myself a brother of the people of Israel. I have visited all of Israel with my friends there. I was invited to a Jewish marriage of a friend.
“The Bektashis are a community and a mystical path of Islam that loves people no matter what country they come from, what religion they belong to, the color of their skin, or their politics. We consider them as brothers and sisters.
“Two things had a big impression on me [when I visited Israel.] The first was the hospitality. I was welcomed as a brother and a friend. Second, I visited all the sacred places. I took the positive energy from these places and the believers in them. I am not talking about the extremists, but about those who believe in God and live according to the principles of the sacred books.
“We have a prayer that says: Cursed are those who wear the uniform of God to make the Devil’s work. Humanity has to understand that human beings cannot lie to two things: God and themselves. You can lie to other people, but you can’t lie to God and to yourself. The Holy Quran says that those who know themselves have known God. Nowadays, many don’t know themselves.
“Some nations in the world spend too much money on the military. But people have to find peaceful ways, without armies and wars, to allow every nation to be independent. Wars and killings are not religious. They are the Devil’s work. People that work in the Devil’s ways are not human.”